Nhập khẩu gỗ từ Châu phi: Có thể kiểm soát rủi ro

Gỗ nguyên liệu nhập khẩu vẫn đóng vai trò rất quan trọng cho ngành chế biến gỗ xuất khẩu nhưng cần kiểm soát rủi ro nguồn gỗ này bằng cách minh bạch thông tin và tránh những nguồn tiềm ẩn nhiều rủi ro như các nước đến từ châu Phi

Châu Phi đang trở thành nguồn cung gỗ nguyên liệu quan trọng cho Việt Nam với lượng gỗ nhập về tiếp tục tăng. Đáng chú ý, lượng gỗ tròn nhập về hàng năm lên đến 800.000 m3, chiếm gần 20% tổng lượng gỗ nhập khẩu. Hiện nay, nguyên liệu gỗ nhập khẩu từ châu Phi chủ yếu để phục vụ thị trường nội địa, đặc biệt là gỗ lim, xoan đào…, một số khác (cẩm, gõ đỏ, hương) được gia công chế biến thành bán thành phẩm để xuất khẩu sang Trung Quốc.

Xem thêm: máy ghép gỗ, máy chà nhám gỗ, máy khoan gỗ, máy cưa gỗ
Trong các quốc gia thuộc khu vực châu Phi, đã có 5 quốc gia kí Hiệp định Đối tác Tự nguyện VPA/ FLEGT với EU. Trong các quốc gia này, Cameroon và Ghana là 2 quốc gia có lượng cung gỗ lớn nhất cho Việt Nam. Hiện các quốc gia này đang thiết lập hệ thống đảm bảo tính hợp pháp của nguồn gỗ nguyên liệu. Trong tương lai, khi hệ thống này được đưa vào vận hành, gỗ nhập khẩu vào Việt Nam từ các nguồn cung này sẽ đáp ứng các yêu cầu của VPA/FLEGT về tính hợp pháp của nguồn gỗ nguyên liệu.

Theo ông Nguyễn Tôn Quyền, Phó Chủ tịch Hiệp hỗi gỗ và lâm sản Việt Nam, nhập gỗ nguyên liệu từ châu Phi có thể gặp rủi ro về tính hợp pháp. Vì một số quốc gia tình trạng gỗ khai thác bất hợp pháp vẫn diễn ra với tần suất và quy mô lớn. Theo đó, Việt Nam nhập khẩu gỗ nguyên liệu từ các nguồn này cũng phải đối mặt với các rủi ro về tính hợp pháp.
Để tránh các tác động tiêu cực và giảm rủi ro, về nguồn gỗ nguyên liệu, các doanh nghiệp cần chủ động tiếp cận nguồn thông tin, không chỉ về các chính sách, thay đổi của chính sách quản lý tài nguyên tại các quốc gia cung gỗ cho mình mà cả các thông tin có liên quan trực tiếp đến các loài nhập khẩu. Các các cơ quan quản lý, bao gồm các đại diện thương mại của Việt Nam tại Châu Phi và các hiệp hội gỗ có vai trò rất lớn trong việc thu thập thông tin liên quan đến gỗ nhập khẩu và cung cấp cho doanh nghiệp nhập khẩu. Điều này sẽ trực tiếp góp phần giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp, góp phần vào duy trì và phát triển thương mại gỗ bền vững giữa Việt Nam và các quốc gia châu Phi trong tương lai.

Trong khi đó, đại diện công ty Tài Anh đánh giá, cũng không có quá nhiều rủi ro khi nhập gỗ từ châu Phi, vì khi nhập phải có giấy tờ đầy đủ theo qui định, và lý lịch gỗ được xác định rõ ràng mới hợp tác kinh doanh. Tài Anh đã nhập khẩu gỗ từ châu Phi từ năm 2003, và công ty nắm được khá rõ nguồn gốc các loại gỗ, vì gỗ từ thị trường này thì cũng là rừng của người các nhà đầu tư châu Âu.
Những chủ rừng ở châu Phi rất minh bạch về thuế, họ đo đạc minh bạch, và có sai số để trừ đi phần sâu bệnh. Nhập khẩu gỗ từ châu Phi về minh bạch về lượng và loài, không có sự gian lận. riêng trong năm 2017 công ty Tài Anh nhập khoảng trên 150.000 m3 từ thị trường châu Phi. Công ty cũng nhập khẩu gỗ từ Châu Âu như gỗ tần bì, sồi, nhưng không đáng kể, chỉ chiếm khoảng 5%.
Nhưng ông Nguyễn Kiên Giang – Phó chi cục Hải Quan Hải Phòng cũng khuyến cáo, không phải nguồn gỗ từ châu Phi nào cũng an toàn, ví dụ đối với loại gỗ nhập khẩu từ Nigieria, Kenya.. các đơn vị Hải quan đều xếp vào loại có rủi ro cao, nên phải kiểm tra giấy phép và kiểm tra chuyên ngành hoặc có thể kiểm tra thực tế.

Trong nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ có hai dạng, một loại cấm/nằm trong danh mục CITES và một loại nhập khẩu bình thường. Theo quy định của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn mà cụ thể là Danh mục các loại gỗ nằm trong phụ lục CITES, thì những loại gỗ nào nằm trong CITES phải có giấy phép nhập khẩu của cơ quan CITES Việt Nam. Như vậy để nhập khẩu loại gỗ này thì Cơ quan CITES Việt Nam yêu cầu phải có giấy phép của nước xuất khẩu như vậy gỗ phải hợp pháp từ nước xuất khẩu thì về Việt Nam họ mới cấp CITES.